De economie is gegroeid richting een in hightech gespecialiseerde economie, die sterk leunt op werknemers van buiten de gemeente. Voor de grootste groep mensen in de beroepsbevolking van Almelo – de mensen met een MBO-diploma – is het kleinste aandeel banen met het meest bijpassende beroepsniveau (niveau 3) beschikbaar. Voor de banen met beroepsniveau 1 of 2 (ruim de helft van de banen in 2022) en beroepsniveau 4 (bijna 30 procent in 2022) zijn juist relatief weinig potentiële werknemers beschikbaar in de regio: ruim 26 procent heeft geen startkwalificatie en 23 procent een HBO- of WO-diploma. Dat er een mismatch is, wordt zichtbaar in de pendelcijfers: meer dan 60 procent van de banen in Almelo wordt vervuld door mensen die buiten de gemeente wonen. Dit is een beduidend groter aandeel dan in de rest van het land. Deze mensen wonen vaak in Hengelo en Enschede, Tubbergen, Twenterand en Wierden. Vooral voor deze laatste drie gemeenten is Almelo een belangrijke werkgever: meer dan 20 procent van de werknemers uit deze gemeenten werkt in Almelo. Voor de uitgaande pendel gaat dit niet op. Een belangrijke uitdaging voor Almelo ligt op het gebied van het opleidingsniveau van de beroepsbevolking. Almelo kent relatief weinig werknemers met een HBO- of WO-diploma en juist relatief veel jongeren met een MBO-diploma of zonder startkwalificatie.
Het voorzieningenniveau biedt veel aanknopingspunten voor lokaal beleid. De (concurrentie)positie van Almelo op het gebied van voorzieningen is in de afgelopen tien jaar verslechterd. De groei van het aantal horecavoorzieningen en (niet-dagelijkse) winkels blijft achter bij de ontwikkelingen in Enschede en Hengelo, de benchmarksteden en de rest van het land. En juist deze voorzieningen oefenen een grote aantrekkingskracht uit op talent (jonge mensen met een HBO- of WO-opleiding), waarvan we hierboven al benoemden dat zij belangrijk zijn om een deel van de mismatch op de arbeidsmarkt in Almelo, namelijk de vraag naar werknemers voor banen met beroepsniveau 4, op te lossen.
De leefbaarheid heeft zich in de afgelopen tien jaar positief ontwikkeld, maar niet overal even sterk en de gebieden waar de ontwikkeling minder gunstig of zelfs negatief was overlappen vaak met de gebieden waar de leefbaarheid onder druk staat. Buurten met de minste stapeling van achterstanden zijn de afgelopen tien jaar sterker verbeterd dan buurten met veel stapeling van achterstanden. In de slechtst-scorende buurten woont samengenomen 56% van de Almelose bevolking. In relatie tot het opleidingsniveau zien we daar een zeer hoge mate van onderadvisering bij kinderen ten opzichte van het gemiddelde in Almelo en het landelijk gemiddelde. Specifieke groepen inwoners profiteren minder van de ontwikkelingen in de afgelopen tien jaar; zoals het grote aandeel jongeren zonder startkwalificatie en het gestegen aandeel kinderen dat een (te) laag schooladvies krijgt, mensen met problematische schulden en mensen met ernstige en/of toenemende energiearmoede.